Vitamine C (ascorbinezuur)

De mens is zo ongeveer het enige levende wezen dat vitamine C niet zelf kan aanmaken. We missen het enzym glucose-oxidase waarmee vrijwel alle dieren (en planten) uit glucose vitamine C kunnen maken.

Dat is opmerkelijk, want vitamine C heeft een werking die boven de werking van andere vitaminen en mineralen uitstijgt. Vitamine C is onmisbaar in tal van lichaamsprocessen. Het is de stof bij uitstek die ons beschermt tegen allerlei schadelijke factoren, waar we onvermijdelijk mee in aanraking komen. Dit varieert van stress, luchtvervuilende stoffen, tot bacteriële of virale infecties en fel zonlicht. Daarom zijn vruchten vaak zo rijk aan vitamine C. Vruchten zijn de meest tere en kwetsbare plantendelen en meestal hangen ze vrij en onbeschermd in de zon. Vitamine C zorgt ervoor dat vruchten kunnen overleren.

Functies

Antioxidant: vitamine C is een belangrijke in wateroplosbare antioxidant. Het komt in het bloed, in lichaamsvloeistoffen en alle cellen voor. Het beschermt de cellen tegen oxidatie door vrije radicalen. Ook vitamine E en foliumzuur worden door vitamine C beschermd tegen oxidatie en bovendien worden door vitamine C actief gehouden.

Carnitine-synthese: vitamine C is samen met niacine en vitamine B6 nodig voor de productie van Carnitine. Carnitine is nodig voor de omzetting van vet in energie. Een te laag Carnitine-gehalte kan leiden tot vermoeidheid en spierzwakte.

Cholesterol-afbraak: de eerste grote stap in de afbraak van cholesterol wordt door vitamine C gezet. Het cholesterolgehalte in lever en bloed stijgt bij te weinig vitamine C.

Collageenproductie: voor de vorming van collageen en bindweefsel is vitamine C onmisbaar. Zonder voldoende vitamine C ontstaat zwak bindweefsel in huid, gewrichten, spieren, botten en bloedvaten.

Controle histaminespiegel: bij het constant houden van histaminespiegel in het bloed en het lichaam speelt vitamine C een voorname rol. Onvoldoende C leidt tot een hogere spiegel wat gevolgen kan hebben voor het voorkomen van allergieën, astma, maagzweren en bepaalde psychische aandoeningen.

Endotheel-bescherming: endotheel is een laagje aaneengesloten cellen dat de binnenkant van het hart, bloedvaten en lymfevaten bedekt. Vitamine C beschermt deze laag. Als het endotheel niet mooi glad is, blijft cholesterol eerder hangen.

Hormoonproductie: de productie van schildklierhormonen en de hormonen adrenaline en noradrenaline is afhankelijk van de juiste vitamine C-status.

Neurotransmitter-synthese: vitamine C is nodig voor de productie van de neurotransmitters noradrenaline en serotonine, betrokken bij de prikkeloverdracht van zenuwen.

Ontgifting voor de lever: vitamine C stimuleert het enzymsysteem van de lever waardoor de lever beter het bloed kan ontdoen van belastende stoffen als medicijnen, levensmiddelentoevoegingen en zware metalen.

Ijzeropname: vitamine C bevordert de opname van ijzer uit voedingsmiddelen en supplementen aanzienlijk.

Ijzeropname in maaltijden zonder vitamine C: 4

Ijzeropname in maaltijden met vitamine C: 10

Voeding

Groente en fruit zijn rijk aan vitamine C. graanproducten, vlees en melkproducten bevatten weinig vitamine C. Vitamine C is wateroplosbaar en gaat door oxidatie verloren. Bij het koken verliezen voedingsmiddelen daardoor veel vitamine C.

Oorzaken van tekorten

Ouderdom: oudere mensen hebben een hoger risico een tekort aan vitamine c op te lopen, zeker als ze chronisch ziek zijn. Verouderingsprocessen worden vaak in verband gebracht met een verlaging van de vitamine C-spiegel in het bloedplasma van witte bloedlichaampjes.

Chronische ziekten en stress: grote psychische druk leidt tot tekorten. Erg negatief is (fysieke) stress door infecties, koorts, spierschade, botbreuken, operaties, artritis, reuma, nierfalen en hogen alcoholconsumptie.

Snelle groei: opgroeiende kinderen, al tijdens de zwangerschap en de periode van borstvoeding, hebben behoefte aan extra vitamine C. Als er geen extra vitamine C wordt genuttigd, dreigt het gevaar van een tekort.

Geneesmiddelen: de regelmatige inname van geneesmiddelen als aspirine en de pil kunnen negatieve invloed hebben op de vitamine C-status.

Roken: roken zorgt voor afbraak en uitscheiding van vitamine C, de behoefte aan vitamine C is bij rokers dubbel zo groot.

Toepassingen

Aambeien: vitamine C kan de stoelgang bevorderen, de aderen ronde anus versterken en zwellingen minderen.

Alcohol: vitamine C beschermt de lever tegen de schadelijke effecten van (overmatig) alcoholgebruik.

Allergieën: dankzij de antihistaminewerking kan vitamine C bij astma, levensmiddelen-allergieën, hooikoorts en andere allergieën ingezet worden.

Aderverkalking: vitamine C bevordert de afbraak en uitscheiding van cholesterol. Hoge doseringen kunnen het klonteren van bloedplaatjes voorkomen en de vaatwanden versterken. Vitamine C kan daarom preventief ingezet worden om aderverkalking tegen te gaan.

Diabetes: het transport van vitamine C naar de vellen verloopt bij diabetes moeizamer, waarschijnlijk pakt een hoge bloedsuikerspiegel negatief uit. Bloedend tandvlees en slecht genezende wonden kan vitamine C-suppletie zinvol zijn.

IJzertekort: Vitamine C verhoogt de opname van ijzer uit zowel voeding als uit specifieke ijzerpreparaten.

Psychische klachten: vitamine C kan in hoge doses positief uitpakken voor patiënten met depressies, schizofrenie, of manisch-depressieve klachten. Vitamine C kan bovendien het effect van reguliere psych farmaceutica versterken.

Roken: door te roken wordt vitamine C dubbel zo snel afgebroken. Rokers hebben dan ook extra vitamine C nodig om een tekort te voorkomen.

Staar: de anti oxidatieve werking van vitamine C kan cataract (grijze staar) voorkomen en de oogdruk bij glaucoom (groene staar) verminderen.

Tandvlees: vitamine C vermindert tandvleesontstekingen en -bloedringen en bevordert het herstel.

Weerstand: door het slikken van minimaal een gram vitamine C per dag stijgt de lichaamstempratuur licht waardoor witte bloedlichaampjes actiever worden. Bovendien stimuleert deze vitamine de aanmaak van extra witte bloedlichaampjes. Daarnaast heeft vitamine C een positieve invloed op de verlaging van de histaminespiegel (een hoge histaminespiegel wordt met een verminderde werking van het immuunsysteem in verband gebracht, bovendien versterkt het griep- en verkoudheidsklachten als verstopte neus en bronchiën).

Wonden: De genezing van wonden van breuken wordt bespoedigd door vitamine C. Ook bij brandwonden zijn positieve ervaringen bekend.

Zweren: een tekort aan vitamine C kan de kans op zweren en daaruit voorkomende bloedingen verhogen. Aanvulling met vitamine C kan helend werken.

Gevolgen van een verstoorde vitamine C-huishouding

• Ruwe huid.
• Ontstoken en bloedend tandvlees. Verminderde wondgenezing.
• Persoonlijkheidsveranderingen.
• Verminderde weerstand.
• Overspannenheid.
• Verminderde bescherming tegen oxidatie en daardoor een grotere kans op hartproblemen, kanker, beroerte, artritis en staar.

Dagelijkse hoeveelheid

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamine C (milligram)